جشن اسفندگان
جشن اسفندگان
«ای آرمئی تی , ای نماد و نشانه ایمان و دوست داشتن , آن پرتو ایزدی را که پاداش زندگانی سراسر نیک منشی است , به من ارزانی دار» (گات ها هات 43 بند یک)
جشن اسفندگان
«سپندارمز» یا «سپنتا آرمئی تی» ایزد بانوی زمین است و جشن اسفندگان یادآور این امشاسپند سودرسان است.
آرمئی تی را فروتنی , بردباری و فرمانبرداری معنا کرده اند و این امشاسپند نماد و نشانه ای از این معانی و افزودن بر آن , ایمان و فداکاری و مهر و محبت دانسته اند که یاری رسان و پشتیبان زنان نیک و پارسا به شمار می رود.
آیین بزرگداشت این ایزد بانو و جشن اسفندگان هم اکنون در 29 بهمن ماه برگزار میگردد و در کشورمان باستان در روز پنجم از ماه اسفند بود. چون سپندارمز یا سپندارمزد نام پنجمین روز از روزهای ماه زرتشتی است.
ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیاقیه آورده است: «اسفندارمز فرشته موکل بر زمین است…
جشن اسفندگان
سپندارمز در ماه سپندارمز به جهت یکی شدن نام روز با ماه عید زنان بوده است و مردان به زنان هدیه می دادند.
این رسم در شهرهایی چون اصفهان , ری و پهله و شهرهای مرکزی و غرب کشورمان باقی مانده است و به فارسی مزدگیران گویند.» چنان که بیرونی نیز اشاره کرده است , سپاس و ستایش مادران و زنان از ویژگی های اسفندگان است. در این روز زنان و مادران لباس نو می پوشند و انجام کارهای خانه بر عهده پدران و فرزندان است. در اوستا مجموعه نوشته های دین و آئینی نیز بارها به زنان پارسا و نیک , درود فرستاده شده , جایگاه و مقام بلند معنوی برای آنها آرزو میگردد
جشن اسفندگان
«…از بین زنان و مردان , کسی که برابر آیین راستی ستایشش بهتر است , مزدا اهورا از آن آگاه است.
زنان و مردان را ما می ستاییم… این زمین را با زنانی که روی آن زندگی می کنند , می ستاییم. ای اهورامزدا می ستاییم زنانی را که در اثر درستکاری و راستی سرآمد شده اند… ما می ستاییم مردان و زنان نیک اندیش که در هر کشور با وجدان نیک بر ضد بدی قیام می کنند… کدبانوی خانه را که اشو و سردار اشو است می ستاییم. زن پارسایی را می ستاییم که بسیار نیک اندیش بسیار نیک گفتار , بسیار نیک کردار , فرهیخته باشد. ای اهورامزدا ما می ستاییم یاری رسان را…»
جشن اسفندگان
و از سوی دیگر سپنته آرمئی تی در نقش مادی خود نگهبان زمین شناخته میگردد و این به دلیل ویژگی های مشترک زمین با زن مانند زایندگی , فروتنی , مهربانی , بردباری و مهر و محبت شایسته است. سپندارمز , روز زن و زمین نامیده میگردد پس هم اکنون در گاه شماری خورشیدی با روز بیست و نهم ماه بهمن برابر شده است و برای گرامیداشت زمین و زن گرفته میگردد اسفندگان روز مادر , روز زن و زمین , گرامیداشت همه فروزگان پسندیده نیکوی انسانی کیش زرتشت است.
جشن اسفندگان
جایگاه نامبرده در نزد اهورامزدا به گونه ای است که ایزدان و ایزد بانوانی چون آبان , آناهیتا و ماراسپند به همکاری نامبرده گمارده شده و به فرمان اهورا با این دستیاران مینوی , زمین پاک نگاه داشته میگردد این ایزد بانو به همراه دستیاران خویش و دیگر مینویان با تیرگی ها می جنگند تا خورشید را در روز دیگر از خاوران بیرون بیاورند. برپایه باورهای مزدیسنا , سپندارمزد موکل بر دوازده ماه سال و پنجمین روز از هر ماه است و در کشورمان باستان پنجمین روز از ماه اسفند جشنی بزرگ بر پا می شد و به آن جشن اسفندگان گفته می شد. این جشن به نام های دیگر نیز نامبردار بوده؛ جشن مزدگیران , مژده گیران و گژدم. این جشن به جشن زنان نیز معروف بوده و زنان در این روز از
همسران خود هدایایی دریافت می کردند. ویژگی های این ایزد بانو در نوشته های دینی شخصیت مادرانه و بردبارش بوده است. در آیین مزدیسنا برای این ایزد بانو دشمنان بزرگی برشمرده شده؛ بزرگترین این دشمنان «ترومیئتی» , دیو غرور و نخوت است. در این آیین , اهورا , نماد زمینی سپندارمزد را «بیدمشک» قرار داده و خویشکاری نامبرده را پرورش آفریدگان و گسترنده چراگاه ها مقرر کرده است.
این ایزدبانو جایگاه متمایزی نزد ایرانیان باستان داشته است. در این باورها فرمان برداشتن تیروکمان از سوی نامبرده به آرش داده شد تا به آن مرز کشورمان و توران تعیین شود. و سپندارمزد با رخصت از منوچهر به پرسش های افراسیاب بد کنشت پاسخ گفت و آب به کشورمان شهر باز آمد.